Kaszëbsczi Linux ë Ôpen Ùdbë : linuxcsb.org

„Jak sã robi Linuksa pò kaszëbskù“ – pòd taczim titlã ùkôza sã na drësznych starnach krótkù òbgôdka z nama, chtërnô to kąsk je ùszłô naji pamiãcy – në céż czas lecy, a ma sã nie robimr młodszi. Jeżlë równak chto mô chãc na taka lekturã, téj rôczimë!

• Jak się robi Linuksa po kaszubsku?

Òprzëstãpniómë wama do zladënkù  drëdżi Kaszëbsczi Remix Kubuntu – Linuxcsb 2. Nen òpiarti je na wersëji Kubuntu 10.04 LTS , chtërnô mô długszé òficëjalné wspiarcé dlô zaktualnieniów. Je to platka chtërną mòżeta zladowac z najich starnów ë  brëkòwac pò wëpôleniu prosto z DVD, abò téż jã zwëczajno winstalowac. Zamòdlëwómë, dlô nowich brëkòwników Linuksa, abë wëpróbòwôlë jã wprzód prosto z DVD abò n.p. z pendriva USB – bez instalacëji.

Bënë najegò zestôwka (wëbiérk zamkłi softwôrë)

Biuro

• OpenOffice – całowny paczét programów do edicëji tektów, kalkùlacjowich tabelów, céchowaniô ëtd

Grafika

• GIMP – awansowónô programa do przerôbianiô òbrôzów

Internet

• Firefox – przezérnik internetowich starnów z nastôwionyma pòwrózkama kanałów RSS dlô kaszëbskòjãzëkòwich starnów
• Thunderbird – pòcztowô programa
• FileZilla – klient FTP

(wicy…)

Ubuntu 10.04 LTS “Lucid Lynx” òstało ùprzistãpnioné dwie niedzele nazôd. Bënë mómë, w przërównaniu do wczasniészi wersëji, wiele zjinaków w graficznycm wëzdrzatkù, krótszi start systemë ë m.jin. nowé ònlain ùsłëżnotë. Całownô zamkłô w tich distribùcëjach softwôra je naturalno przëstãpnô w nônowszich swòjich wersëjach. Ubuntu 10.04 LTS je wersëją z dołgòterminowim wspiarcém, piąc lat dlô serwerów ë trzë dlô biurkòwich („zwëczajncyh”) wersëjów. Mòżelëwô je aktualizacëjô z wersji 8.04 LTS ë 9.10 .

Kubuntu 10.04 LTS je pierszą wersëją z dołgòterminowim wspiarcém, chtërnô zamëkô w se KDE 4 – tã wersëja KDE je téż zdolmaczonô na kaszëbsczi ë przez to Kubuntu mòże dali nastôwic na kaszëbsczi jãzëk, jak to ju bëło w slédnych latach.
Jeżlë sygnie nama czasu, to bãdzemë mielë starã ò to, żebë ùprzëstãpnic wama tuwò téż kaszëbskòjãzëkòwò zrëchtowóny òbrôz ISO, chtëren bãdze szło wëpôlëc na platczi CD czë DVD.

Nowé wersëje mòże zladowac ze starnów:

• Ubuntu: ubuntu.com/getubuntu/download
• Kubuntu: kubuntu.org/getkubuntu

Chcemë òdnotowac gòscënã, jednegò z wespółrobòtników starnów linuxcsb.org, Michała Òstrowsczégò w Radio Gduńsk, dze mógł òn 21 gromicznika kąsk przëblëżëc słëchińcom aùdicëji Na bôtach ë w bòrach, nają robòtã nad dolmaczënkã dzélów Linuksa na kaszëbsczi, ò jaczi wama na tich starnach piszemë.
Aùdicëjã mòże òdsłëchac w archiwùm gduńsczégò radia – téma dolmaczënkù nachôdô sã kòl kùńca.

Chcemë sprostowac przë ti leżnoscë wëdowiédzã ò naszich starnach – ne są w sécë òd 2006 rokù, a ni “2 lata” jakno mòże to ùczëc w aùdicëji. Jesma rad z tegò, że na téma, chòc gwës w przërówaniu do wszelejaczich sztridów mało medialnô, nalazła sã w Radio Gduńsk.

* Logò Radia Gduńsk pòchôdô ze starnów radio.gdansk.pl ë to òne są jegò miéwcą

Mómë przërëchtowóną dlô waji do zladënkù  platkã CD Kaszëbsczi Remix Kubuntu 9.10 (csb-lite), dofùlowóną kaszëbsczim jãzëkã ë kąsk zmòdifikòwóną, pierszã òperacjową systemã Linux pò kaszëbskù  – òpiartą w 100% na distribùcëji Kubuntu 9.10.  Je to platka chtërną mòże zladowac z najich starnów ë jaką mòże pòzdze brëkòwac abò prosto z CD, abò téż jã zwëczajno winstalowac. Zamòdlëwómë, dlô nowich brëkòwników Linuksa, abë wëpróbòwôlë jã wprzód prosto z CD – bez instalacëji.
(wicy…)

Linux Mint 8 (kòdowé miono: Helena) , distribùcëjô zbùdowónô na nowim Ubuntu 9.10 (Karmic Koala) , òsta wëdónô w slédnym tidzeniu.  Zamkłé w Ubuntu dzéle systemë są téż zamkłé w nowim Mince, ë tak mómë w nim jądro 2.6.31, Gnome 2.28 ë Xorg 7.4, startową programã Grub2, a  sztandardową systemã lopków je téż Ext4.

Jinaczi jakno Ubuntu ë wielu jinszëch linuksowich distribùcëjach, w Linux Mint mómë ju z dodomù winstalowóné nôwôżniészé mùltimedialné kòdeczi, tak że mòże zarô pò instalacëji zrëszac lopczi  MP3, grac platë DVD czë òbzérac filmë na YouTube.

Kaszëbsczé menu Linux Mint 8

Linux Mint 8 - skaszëbiony

Linux Mint przënôszi ze sobą swòjé menu, chtërné ju terô, dzãka naji przë nim robòce, je téż przëstãpné w kaszëbsczim jãzëkù –  to samò tikô sã tipicznych blós dlô Linux Minta aplikacëjów. Na nen ôrt, chòc dolmaczëc, dolmaczimë wicy przë KDE, dostôwô z Linux Mintã brëkòwnik wersëjã òperacjowi systemë Linux òpiarti na GNOME, chtërnô ju z pòzdrzatkù bëtnoscë kaszëbsczégò jãzëka mòże ju dac mù zadowòlenié.

Prostota instalacëji, winstalowóné kòdeczi ë kaszëbsczi jãzëk wëdôwają sã gôdac do kaszëbsczich lubòtników GNOME za ną distribùcëjã. Z czasã bãdze gwës téż wicy przëstspnych kaszëbskòjãzëkòwich aplikacëjów – chãtni do wespółrobòtë są do ni rôczony!!

Zladowac Linux Minta mòże ze starnów: linuxmint.com

Òd jaczégòs ju czasu dostôwómë dwa razë w rokù nowé wëdôwczi zaktualnionych linuksowich distribùcëjów. Tak pò prôwdze to nié wszëtczich, równak czile z tich wikszich robi to regùlarno.

Tak bëło téż w tã jeséń – w slédnych tidzéniach pòkôzałë sã distribùcëje:

• Ubuntu 9.10
  ë kòl ni té:
  • Kubuntu 9.10
  • ë Xubuntu 9.10
• openSUSE 11.2
• Fedora 12

Kòżdô z nich niese ze sobą zaktualnioną softwôrã, nowé jądra Linuksa ë generalno to mniszé czë wikszé zmianë na lepszé ë to tak, że tak pò prôwdzë to kòżdi mòże nalezc, westrzód nich,  pasowną distribùcëjã dlô se.  Instalacëjô kòżdi z wëżi namieniónych je zblëżono letkô ë nawetka ti, co nié mają zebrónegò wiôldżegò doswiadczeniô w ni, bãdą w sztãdze sã z nią pòradzëc.

(wicy…)

Pùnktualno z terminã realizacëji pòkôza sã nowô wersëjô 9.04 (Jaunty Jackalope) pòpùlarny linuksowi distribùcëji Ubuntu. Do zladënkù stoją òbrôzë CD/DVD dlô desktopów ë serwerów z 32 ë 64 bitowima procesorama z architekturą x-86, jakno ë wersëjô Ubuntu 9.04 Netbook Remix na pamiãc USB dlô Netbooków.

Bënë nowégò wëdôwkù mómë m.jin. : nowé jądro (2.6.28.11), X-Server w nowim wëdôwkù 1.6.0, zaktualnioną softwôrã.

Ubuntu zamëkôw se graficzné òkrãżé GNOME 2.26.1, a Kubuntu KDE 4.2.2. Przë tim slédnym wôrt je dodac, że mómë w nim kaszëbską wersëjã KDE jakô je lepszegò kwalitetu jakno rëchliszé wëdôwczi. Króm tegò mają rozwijôrze Ubuntu dorobioné startowanié systemë tak, że skrodzëł sã nama czas startowaniô ò kòl 30%. Familëjô Ubuntu wspiérô téż terô nową systemã lopków Ext4, chtërnô stoi do wëbiérkù króm standardowi jesz u Ubuntu Ext3.

(wicy…)

Debian GNU/Linux 5.0 bëł zapòwiadóny na wczora, wzérając równak na wnet dwa lata robòtë nad nowim wëdôwkã ti distribùcëji nie je to doch straszné spòzdnienié.

Lubòtnicë Debiana bãdą na gwës z niegò rad. Mómë do zladënkù distribùcëjã dlô wielu wszelejaczich architekturów, jakô zamëkô w se stabilny ë zaktualniony zestôwk softwôrë (jądro 2.6.26, X.org 7.3, Gnome 2.22).  Z nowinów, jak na Debiana, mómë graficznegò instalownika, z jaczim mòże lżi winstalowac tã distribùcëjã, chòc ni mómë w nim wicy mòżnotów jakno w tribie tekstowim.

(wicy…)

Karno KDE wëdało 27 stëcznika nową wersëjã wòlnegò graficznegò òkrãżô KDE 4.2 ò kòdowim mionie “Answer” (csb.:Òdpòwiesc”).

Nowô wersëjô, króm zaktualnieniów ë pòprôwków, òsta ju tak rozbùdowônô bë bëła atrakcjowô dlô wnet wszëtczich brëkòwników, co jesz ò rëchliszi wersëji nie szło do kùńca rzec. Szerszé wiadło ò nowinach w KDE 4.2 mòże przeczëtac na starnch ùdbë, m.jin. w pòlsczim jãzëkù na starnie kde.org.pl.

Dzãka naji robòce nad dolmaczënkama, kaszëbskô wersëjô je dali przëstãpnô w sztabilnym òficlanëm wëdôwkù – mómë nôdzejã, że mô òna nalazłé ë gwës téż nalezé swòjcih brëkòwników.